Совет Конституциин ёһоор, манай гүрэнэй эрхэтэн бүхэн ажаллаха, һураха, амарха эрхэтэй гэжэ хүн бүхэндэ мэдээжэ. Ажаһуудалай энэ шухала эрхэнүүдые хэр зэргэ сахидаг тухай манай газетэдэ олон тоото материалнууд толилогдожо байдаг. Мүнөө Совет Конституциин һайндэртэй дашарамдуулан, нэгэ гэр бүлэ тухай хөөрэхэ эрмэлзэл түрэнэ.
Хойморой Үлэнтэ нютагһаа гарбалтай Гомбо Сыренович Будаев наһан соогоо ажабайдалай хатуу шэрүүнине үзэхэнлэ хүн байха. Тэрэ 1923 ондо үгытэй малшадай гэр бүлэдэ түрэһэн юм. Бага балшар наһанһаа ажал дээрэ хүдэржэжэ, адүүһа малай хойноһоо нилээд ябаа гээшэ ааб даа. Уданшьегуй һургуулида орожо, ном һудар шудалжа, ажаһуудалай нюусануудтай танилсаа һэн. Долоон жэлэй һургуули дүүргэжэ, саашадаашье, магад, һураха байһан байгаа. Теэд эжы, абань наһатай боложо. Гомбо хүбүүн түрэл колхоздо хүдэлжэ эхилһэн юм. Һургуулида һурахадаа, хурса ухаатай, һубэлгэн байжа, эрхим һайн һурагшадай тоодо оролсогшо һэн. Тэрэ колхоздоо эдэбхитэйгээр хүдэлөө.
Одоо тиигэжэ байтарнь Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн эхилшоо бэлэй. Арбан найман наһатай эрхэтэн хадаа Эхэ ороноо дайсадһаа хамгаалха ёһотой байгаа. 1941 оной август һараһаа эхилжэ. Гомбо хүбүүн аюулта дайнай бурма руу ороһон юм. Сэрэгшэн Будаев агууехэ Сталинградска байлдаанда хабаадалсаһан, 76 миллиметр үхэр буугай наводчик болоходоо, дайсанай олохон үхэр буунууд, танкнуудые усадхаһан байха.
— Манаадые, артиллеристнүүдые, «дайнай бурхад» гэжэ нэрлэдэг байгаа. Бидэнэр фашис булимтарагшадай урдаһаа нюур нюураараа лаб уулзажа тэмсэдэг һэмди. Урдаһааш дайсанай томо гэгшын «Тигр» түхэлэй танк һолжорон добтолхо. Үхэр буугайнь аман сэхэ урдаһааш аюулай харасаар һүлдыш дараха. Тэсэхэш. Үриджэл тэрэниие һалгаахаш. Маанадай урдаһаа үхэл хэдэн дахин бодооб даа? — гэжэ дайнай ветеран Улаан Одоной, Алдар Солын III шатын орденуутай, «Дайшалхы габьяагай түлөө» болон бусад медальнуудай кавалер хөөрөө һэн. Холын Австрида, сэрэгшэн Будаев дайгаа даража, даагаа һүүлдэһэн байха.
Аюулта дайе гаталжа, түрэл Хойморойнгоо талада оршодог Үлэнтэ нютагаа бусажа, түрэл колхоздоо эсэн сусангуй ажаллаа. Наһанайнгаа хани нухэр Софья Лобсоновнатай хуби заяагаа холбожо, үри хүүгэдээр үнэр баян болоо. Тэдэнэй зургаан хүүгэд хойно хойноһоо түрэжэ, эрхим һайнаар эрдэм бэлиг шудалаад, түрэл уурхайһаа «дэгдэн» ошоһон байна. Дайнай хатуу шэрүүе үзэһэн баабайнь үхибүүдэ ажалда дуратайгаар һургаа. Тэдэнэйнгээ урда һураха гэһэн тодо зорилго табижа, һуралсалыень хинан шалгадаг, мүн хүүгэдэйнгээ элүүр энхые сахиха хэрэгтэ һанаага табидаг байһан гээшэ. Тиигэжэ тус гэр бүлэдэ элүүр энхэ бэетэй, ухаан сэдьхэлээр гүнзэгы залуу эрхэтэд хүмүүжэжэ гараа.
Будаевтанай ехэ хүбүүн Борис тон оролдосотойгоор һуража, Толтын дунда һургуули алтан медальтайгаар болон Буряадай гүрэнэй багшанарай дээдэ һургуули улаан дипломтойгоор дүүргээ һэн. Математикын багшаар ажаллажа байтарнь, КПСС-эй Загарайн райкомой агитаци болон пропагандын таһагые даагшаар Борис Гомбоевичые томилоо һэн. Хожомынь Борис Будаев Новосибирскын партийна дээдэ һургуулида орожо, тэрэнээ улаан дипломтойгоор дүүргээ. Мүнөө энэ нүхэрнай Хориин районой Хандагайн леспромхозой партийна организациин секретаряар хүдэлжэ байнхай. Будаевтанай хоёрдохи Гена хүбүүн Шэтын мединститут дүүргээд, мүнөө Мухар-Шэбэрэй районой түбэй больницада стоматологоор, гурбадахи Анатолий хүбүүниинь Зүүн Сибириин технологическа институдай машина бүтээлгын факультет, тэрэнэй дүү Сергей энэл институдай хүнгэн промышленностиин факультет дүүргэнхэй. Сергей Гусиноозёрскдо ажалладаг.
Оля басаган баһал дээдын һургуулитай мэргэжэлтэн болоо. Тэрэ Эрхүүгэй гүрэнэй медицинскэ институт дүүргэжэ, педиатр мэргэжэлтэй болонхой. Турунтаево һууринда хүдэлнэ. Харин тус гэр бүлын эгээл бага Таня басаган мүнөө Новосибирск хотын худалдаа наймаанай институдай 2-дохи курсда һуража байнхай.
Ингэжэ Будаевтанай гэр бүлые хараад үзэхэдэ, бүхы хүүгэдынь эрхим һайнаар, оролдосотойгоор һуража, дээдын мэргэжэлтэд болоһон байна. Тэдэнэр арад зондоо, гүрэн түрэдөө аша туһа асарха эрхэтэн болоо бшуу.
Гэр бүлын эсэгэһээ: — Олон хүүгэдые хүмүүжүүлэн, һургажа гаргахада хүшэр хүндэ гү? — гэжэ һураһамни:
— Хүшэр хүндэшье, хүнгэншье, — гэжэ Гомбо Сыренович энеэбхилээ һэн.
— Хубсаһа хунар, эдеэ хоолой талаһаа бага сага хүндэ һэн. Гүрэн туһа хүргэдэг байгаа. Харин мүнөө Эхэ оромнай хүүгэдэй саадууд, яслинууд, интернат һургуулинуудай үүдыень сэлинхэй. Маанадай хүүгэд Үлэнтэ нютагһаа ябагаар ерэжэ, Толтын һургуулида һурадаг байгаа. Һүүлдэнь Хурай-Һубаг нютагтань багахан гэр барижа, тэдэнээ амяарайнь байлгадаг һэмби. Тэрэ гэһээр аха хүүгэд багашуулаа өөһэдөө хүмүүжүүлдэг болоһон юм. Бидэ неделидэ нэгэ ерэжэ хинан шалгаад ошодог бэлэйбди. Иигэжэ манай хүүгэд өөһэд өөһэдтөө туһалжа, Эхэ ороной Конституциин дүримөөр һураха, ажаллаха гэһэн захяа дүүргэбэ гэжэ хэлэхээр ха даа, — гэжэ Гомбо Сыренович хөөрөөгоо дүүргээ һэн.
Хүл хүнгэн Софья болон Гомбо Будаевтан мүнөө 9 ашатай үнэр баян айл бүлэ болоод һууна.
Жорж Юбухаев